Μεγαλώνεις “γερά” παιδιά; Πώς να κάνουμε τις κοινωνίες μας ισχυρότερες εκ των έσω:

Τις δεξιότητες που αναπτύσσει ο άνθρωπος στην τυπική ανάπτυξη -υγιή άτομα- τις χωρίζουμε σε έξι βασικές κατηγορίες:

1 αυτό-δεξιότητα 

2 κοινωνική  δεξιότητα

3 γνωστική δεξιότητα

4 συναισθηματική  δεξιότητα

5 ψυχοκινητική δεξιότητα

Μια υποκατηγορία της ψυχοκινητικής δεξιότητας είναι η ανάπτυξη λεπτών κινητικών δεξιοτήτων, η ομιλία κ.α. Προφανώς λοιπόν τα παιδιά με αυτισμό (υψηλής λειτουργικότητας) εστιάζουνται σε μία από αυτές τις υποκατηγορίες, αφήνοντας έτσι να ατροφούν οι άλλες. για αυτό για παράδειγμα μπορεί να έχουν τρομακτικά υψηλή επίδοση στα μαθηματικά πχ (ή σε ο,τι υπερεστιάζουν) αλλά δεν μπορούν να κουμπώσουν το πουκάμισό τους. 

Οι τομείς όμως στους οποίους άτομα με αυτισμό παρουσιάζουν αναπτυξιακή έκπτωση είναι την αυτοδεξιότητα/αντίληψη εαυτού, κοινωνική δεξιότητα και συναισθηματική δεξιότητα. 

έτσι βλέπουμε παιδιά που παρουσιάζουν σχεδόν εμμονική ενασχόληση με κατασκευές αλλά οι λεκτικές τους δυνατότητες είναι σχεδόν μηδενικές καθώς και παρουσιάζουν μηδενική ανοχή στη ματαίωση: δεν μπορώ να ανεχτώ ότι τώρα μία δραστηριότητα θα αλλάξει, δεν μπορώ να ανεχτώ ότι κάποιος με σταματάει από τη δραστηριότητα μου για να κάνω άλλη δραστηριότητα, δεν μπορώ να αντιληφθώ τις επιθυμίες και τις ανάγκες των γύρων μου και όταν κάποιος παρεμβαίνει σε αυτό που κάνω, κλαίω, φωνάζω και ούτω καθεξής.

Και επιστρέφουμε στα άτομα τυπικής ανάπτυξης δηλαδή υγιή άτομα και στα μαθησιακά παράθυρα του χρόνου που ανοίγουν από το 1ο μέχρι το 3ο ηλικιακό έτος κατά τα οποία τα παιδιά πρέπει/χρειάζονται να αναπτύξουν: αυτοδεξιότητα, κοινωνική δεξιότητα και τη συναισθηματική δεξιότητα. 

Το μαθησιακό στάδιο του εγκεφάλου, ή κρίσιμη φάση, βρίσκεται μεταξύ του πρώτου και του τρίτου έτους της ζωής, όταν τα βρέφη και τα νήπια μαθαίνουν να αναγνωρίζουν το περιβάλλον τους: τον εαυτό τους (ως διαφορετική οντότητα π.χ. από τους γονείς) και τον περίγυρώ τους καθώς και τα δύο αυτά σε συνάρτηση. 

Έτσι βρέφη και νήπια, τα οποία από το πρώτο έως το τέταρτο έτος δεν ενθαρρύνθηκαν στο να αναπτύξουν αυτονομία και λεπτοκινητική, για παράδειγμα: αρχίζω να ντύνομαι/γδύνομαι μόνο μου, να πλένω τα χέρια μου μόνο μου, μαθαίνω να πιάνω το κουτάλι και το πιρούνι μόνο μου, να τρώω μόνο μου, μοιράζομαι την ώρα του φαγητού μαζί με τους ενήλικες και τα άλλα μέλη της οικογένειας κ.ο.κ. μένουν για πάντα υποδεέστερα προσανατολισμένα. Δεν έχουν δηλαδή πια τη δυνατότητα να ξεπεράσουν το στοματικό 0-1 ετών, πρωκτικό 2-3 ετών, και φαλλικό στάδιο 3-7 ετών,  διότι το παράθυρο για τη νευρική σύζευξη στον εγκέφαλο έχει πλέον κλείσει για πάντα. Με το να μην προωθούμε λοιπόν την αυτονομία σε αυτά τα ηλικιακά στάδια, είναι κοινώς σαν να ενισχύουμε άθελά μας αυτιστικά χαρακτηριστικά σε ανθρώπους τυπικής ανάπτυξης δηλαδή σε υγιείς ανθρώπους.

Φαντάσου λοιπόν αυτό τι αντίκτυπο έχει σε μία ολόκληρη γενιά και ευρύτερα κοινωνικά σύνολα..

Βέβαια αυτές οι δεξιότητες ενισχύονται και σε μεταγενέστερα ηλικιακά στάδια μέσω της επανάληψης και της αυτοματοποίησης: της λεγόμενης διαδικαστικής μνήμης. 

Το άτομο αν δεν τα έχει βιώσει στο σωστό ηλικιακό στάδιο, δεν τα καταλαβαίνει εκ των έσω, με αποτέλεσμα να παρουσιάζεται εν δυνάμει παλινδρόμηση σε όλο το ηλικιακό φάσμα της ανθρώπινης ζωής.

Με πολύ απλές διαδικασίες, από το πρώτο ηλικιακό έτος: μαθαίνω τους κανόνες του συνόλου και μαθαίνω τον εαυτό μου. Χωρίς φωνές, χωρίς τραμπουκισμό ή απελπισία, με αγάπη και υπομονή.

Δεν με ταΐζει η μαμά μου στο στόμα και δεν με ντύνει μέχρι τα τέσσερα, με τη δικαιολογία ότι δεν μπορώ, απλά για να κάνει γρήγορα τις δουλειές της.

Για αυτό και η γενιά του παππού και της γιαγιάς μας έχουν τόσες αξίες, γιατί τα παιδιά μέσα σε μεγάλες και φτωχές οικογένειες καλούνταν να δουλεύουν αυτόνομα. Ανέπτυσσαν την αυτονομία τους λαμβάνοντας υπόψιν τους και τους άλλους. Είχαν συνείδηση της κοινωνίας από πολύ πολύ μικρά, στο κατάλληλο ωστόσο ηλικιακό φάσμα. Και για αυτό δημιούργησαν, όσα δημιούργησαν. Το λάθος των γονέων εκείνης της γενιάς από την άλλη ήταν η τρομερή αυστηρότητα σε αντίθεση με την σχεδόν απόλυτη ανοχή και συνεχή ανάγκη για επιβράβευση σήμερα. 

Όλα αυτά μπορεί να τα μάθει ένα νήπιο μέσα σε φιλικό περιβάλλον χωρίς ταμπού και μία δαμόκλειο σπάθη πάνω από το κεφάλι μου, γιατί και αυτό έχει κακές επιπτώσεις. 

Για αυτό επιμένουν οι σημερινοί παιδοψυχολόγοι στην ενίσχυση της αυτονομίας μέσω του παιχνιδιού και της εμπειρίας, με απουσία όμως όσο το δυνατόν της επιβράβευσης και της τιμωρίας. Γιατί η πολύ έντονη επιβράβευση και η πολύ έντονη αυστηρότητα δημιουργεί νάρκισσους. Τα κάνω δηλαδή όλα τελικά σωστά για να είμαι αποδεκτός από το σύνολο. Δεν έχω δικό μου κίνητρο, δεν χτίζω δικό μου σύστημα αξιών διότι έχω μάθει πως το κίνητρο έρχεται απέξω. Έτσι προκύπτουν οι νάρκισσοι, η μάστιγα των ανθρώπων ασκούν bullying. 

Πολύ απλή μέθοδος τελικά στο να δημιουργήσεις μία καλή γενιά: χρειάζομαι αυτονομία, γνωρίζω τον εαυτό μου και το κοινωνικό μου σύνολο μέσω του παιχνιδιού, της εμπειρίας και της συμμετοχής σε δραστηριότητες με ενήλικες, με απουσία επιβράβευσης και αυστηρότητας. Ουδετερότητα και αγάπη.